ακοομετρία

Σύνολο πειραματικών μεθόδων, οι οποίες επιτρέπουν να προσδιοριστεί ποσοτικά η ακουστική ικανότητα ενός ατόμου. Με τη στενή του έννοια, ο όρος σημαίνει έναν περιορισμένο αριθμό μεθόδων μέτρησης και ιδιαίτερα αυτές που μπορούν να προσφέρουν σε έναν ωτορινολαρυγγολόγο τις απαραίτητες πληροφορίες για τη διάγνωση και τη θεραπευτική αγωγή. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένες ελάχιστα διαδεδομένες μέθοδοι αντικειμενικής α., οι οποίες στηρίζονται σε φυσικές μετρήσεις (π.χ. στη μέτρηση των ανακλαστικών). Η α. χρησιμοποιεί υποκειμενικές μεθόδους μέτρησης, οι οποίες βασίζονται σε κρίσεις που εκφέρουν τα εξεταζόμενα άτομα για τα ηχητικά ερεθίσματα, τα οποία γίνονται αντιληπτά είτε διαμέσου του αέρα είτε διαμέσου των οστών και παράγονται κατευθείαν στο άτομο από ορισμένες ηλεκτροακουστικές συσκευές. Οι συσκευές αυτές περιλαμβάνουν κατά κανόνα δύο ακουστικά, τα οποία φορά ο εξεταζόμενος. Εάν ο ήχος που εκπέμπεται είναι απλός, οι μετρήσεις λέγονται μετρήσεις τονικής α. Εάν, αντίθετα, ο εξεταζόμενος αντιλαμβάνεται μόνο μονοσύλλαβα, λέξεις ή φράσεις, οι μετρήσεις λέγονται μετρήσεις φωνητικής α. Από τις πρώτες, σημαντικότερες είναι εκείνες που προσδιορίζουν το κατώφλι ακουστότητας. Οι μετρήσεις αυτές γίνονται με τα ακοόμετρα, συσκευές που περιλαμβάνουν έναν ή δύο ταλαντωτές, ικανούς να παράγουν ηλεκτρικές τάσεις, μια ακουστική συχνότητα περιοδική ή ημιτονοειδή, ποτενσιόμετρα και επιπλέον ενισχυτές και δύο ακουστικά. Τα ακουστικά εφαρμόζονται στα αφτιά του εξεταζόμενου, ο οποίος είναι κλεισμένος σε ένα μονωμένο θάλαμο (τηλεφωνομετρικός θάλαμος). Οι μετρήσεις γίνονται με σταθερή συχνότητα. Η στάθμη της ηχητικής πίεσης, όπως και η στάθμη του ήχου που δέχεται ο εξεταζόμενος, ρυθμίζεται για κάθε συχνότητα, δηλαδή αυξάνεται ή ελαττώνεται, ώσπου να καθοριστεί μια ελάχιστη στάθμη, στην οποία ο εξεταζόμενος κατορθώνει ακόμη να αντιλαμβάνεται τον ήχο (κατώφλι ακουστότητας). Το διάγραμμα το οποίο στον άξονα των τεταγμένων φέρει τις ηχητικές στάθμες (εκφρασμένες σε ντεσιμπέλ) και στον άξονα των τετμημένων τις συχνότητες (εκφρασμένες σε Χερτζ) ονομάζεται ακοόγραμμα. Το κανονικό ακοόμετρο επιτρέπει επίσης να προσδιοριστεί το κατώφλι ακουστότητας διαμέσου των οστών (αγωγήδιαμέσουτων οστών). Προσθέτονται στα ακουστικά δύο διαπασών, τα οποία εφαρμόζονται στις μαστοειδείς αποφύσεις του εξεταζομένου. Τα διαπασών αυτά διαγείρονται με τη συσκευή που περιγράψαμε προηγουμένως. Η διαδικασία της καταγραφής και της χάραξης του διαγράμματος είναι όμοια. Άλλες μετρήσεις της τονικής α. χρησιμεύουν για να καθορίζεται το διαφορικό κατώφλι έντασης, δηλαδή η ελάχιστη μεταβολή της στάθμης της ηχητικής πίεσης που το αφτί μπορεί να αντιληφθεί, η παραμόρφωση πλάτους του ηχητικού αισθήματος, το κατώφλι του πόνου, δηλαδή η χαμηλότερη στάθμη ηχητικής πίεσης στην οποία ο εξεταζόμενος αισθάνεται σωματικό πόνο που εντοπίζεται στο αφτί. Τα χαρακτηριστικά του ήχου μπορεί να τα ρυθμίσει ο ίδιος ο εξεταζόμενος με το λεγόμενο αυτόματο ακοόμετρο, πατώντας ένα ειδικό κουμπί. Μπορεί, για παράδειγμα, να αυξήσει την ένταση του ήχου έως το κατώφλι ακουστότητας και αντίθετα. Σε αντιστοιχία προς το σημείο που καθορίζει τις μεταπτώσεις, ακουστότητα – μη ακουστότητα – ακουστότητα, θα εμφανιστεί στην ταινία καταγραφής, που συνδέεται με το ακοόμετρο, μια γραμμή, η οποία ταλαντεύεται γύρω από μια μέση τιμή. Το πλάτος των ταλαντώσεων είναι το διαφορικό κατώφλι έντασης και η μέση τιμή το κατώφλι ακουστότητας. Η κυριότερη μέτρηση της φωνητικής α. είναι ο προσδιορισμός της καμπύλης ευκρίνειας. Μια ηλεκτροακουστική διάταξη επιτρέπει στον εξεταζόμενο να ακούει με ακουστικό μια σειρά από στοιχεία (λέξεις, φθόγγους, μονοσύλλαβα) χωρίς κανένα νόημα, τα οποία πρέπει να επαναλάβει μπροστά σε ένα μικρόφωνο. Το πείραμα γίνεται σε μια δεδομένη στάθμη ηχητικής πίεσης, η οποία όμως μπορεί να ρυθμίζεται. Για κάθε στάθμη καταγράφεται το ποσοστό των λέξεων ή των μονοσύλλαβων που ακούστηκαν σωστά. Η καμπύλη, που φέρει τα ποσοστά αυτά στις τεταγμένες και τις αντίστοιχες στάθμες στις τετμημένες, καλείται καμπύλη ευκρίνειας και στα φυσιολογικά άτομα παίρνει τη μορφή ενός S. Οι μεταβολές της καμπύλης αυτής δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη διάγνωση. Η στάθμη ηχητικής πίεσης που επιτρέπει ευκρίνεια 50% λέγεται κατώφλι ευκρίνειας. Η τιμή του, η οποία προσδιορίζεται από τον αριθμό των φωνητικών στοιχείων που άκουσε και αναγνώρισε ο εξεταζόμενος, είναι, για άτομα με φυσιολογική ακοή, περίπου 20 ντεσιμπέλ. Η φωνητική α. έχει συνθετικό χαρακτήρα, διαφορετικό από τον αναλυτικό χαρακτήρα της τονικής α., και συνεπώς παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί επιτρέπει να γίνει μια ολοκληρωμένη διάγνωση κώφωσης, γεγονός που σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη ζωή και τις σχέσεις του εξεταζομένου μέσα στην κοινωνία· σε αυτό οφείλονται οι εφαρμογές της στον συνθετικό προσδιορισμό της βελτίωσης της ακουστικής οξύτητας, η οποία σε ένα φυσιολογικό άτομο μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη χρήση κατάλληλων ακουστικών. Η α. των πλήρων ήχων βρίσκεται, διαμέσου της τονικής και της φωνητικής α., σε στενή συνάρτηση με τις τελευταίες εξελίξεις της θεωρίας της ακουστότητας. Τεχνικός παρακολουθεί στο ακοόμετρο τις αντιδράσεις στα ακουστικά ερεθίσματα ενός ατόμου απομωνομένου στον ειδικό θάλαμο. Α. Σχηματικό διάγραμμα ακοόμετρου, κατάλληλου για πειράματα φωνητικής ακοομετρίας: 1) μικρόφωνο, 2) αναπαραγωγή, με δίσκο ή με μαγνητική ταινία, φωνητικών στοιχείων, 3) προενισχυτής, 4) εξασθενητής βαθμονομημένος σε ντεσιμπέλ, 5) ενισχυτής εξόδου, 6) δέκτης λειτουργών με αγωγή διαμέσου των οστών, 7) ακουστικά. Β. Σχηματικό διάγραμμα ακοόμετρου καθαρών ήχων, κατάλληλου για πειράματα τονικής ακοομετρίας: 1) ταλαντωτής ακουστικής συχνότητας, 2) ενισχυτής, 3) εξασθενητής βαθμονομημένος σε ντεσιμπέλ, 4) βοηθητική γεννήτρια θορύβων, 5) μείκτης, 6) δέκτης λειτουργών με αγωγή διαμέσου των οστών, 7) ακουστικά. Α. Σχηματικό διάγραμμα ακοόμετρου, κατάλληλου για πειράματα φωνητικής ακοομετρίας: 1) μικρόφωνο, 2) αναπαραγωγή, με δίσκο ή με μαγνητική ταινία, φωνητικών στοιχείων, 3) προενισχυτής, 4) εξασθενητής βαθμονομημένος σε ντεσιμπέλ, 5) ενισχυτής εξόδου, 6) δέκτης λειτουργών με αγωγή διαμέσου των οστών, 7) ακουστικά. Β. Σχηματικό διάγραμμα ακοόμετρου καθαρών ήχων, κατάλληλου για πειράματα τονικής ακοομετρίας: 1) ταλαντωτής ακουστικής συχνότητας, 2) ενισχυτής, 3) εξασθενητής βαθμονομημένος σε ντεσιμπέλ, 4) βοηθητική γεννήτρια θορύβων, 5) μείκτης, 6) δέκτης λειτουργών με αγωγή διαμέσου των οστών, 7) ακουστικά.

* * *

η Ιατρ.

ο προσδιορισμός τής ακουστικής ικανότητας με ειδικές συσκευές, που λέγονται ακοόμετρα ή ακοομετρητές.